Ý thức và giáo dục gia đình

Trong cuộc sống sẽ luôn có người có ý thức và người ý thức hay vô ý thức. Ví dụ người xả rác ra đường, vượt đèn đỏ, phóng uế, chạy xe ẩu, phì phèo hút thuốc nơi công cộng (làm phiền người khác), không giữ vệ sinh công cộng vv là những người được coi là ý thức thấp hay thậm chí vô ý thức.

Kêu gọi ý thức là không ăn thua. Vì người tư lợi thì vẫn sẽ tư lợi. Không vì người khác kêu gọi mà họ sống có ý thức. Vì sống vô ý thức thoải mái hơn chứ. Vượt đèn đỏ thì thoải mái hơn là chờ, vứt rác thì thoải mái hơn là mang rác về nhà.

Đồng ý vấn đề là ý thức thấp/vô ý thức hay văn hóa thấp/vô văn hóa. Nhưng nói thế thì cũng không giải quyết được gì vì rốt cuộc là chỉ kêu gọi có ý thức và mọi người cũng tán thành là phải sống có ý thức thôi nhưng khi ra đường thấy khó chịu, nôn nóng là lại xả rác vượt đèn đỏ ngay.

Phạt tiền là biện pháp tốt nhưng phạt tiền chỉ hạn chế phần nào. Vì không thể đủ lực lượng theo dõi suốt được trừ khi lắp camera và phạt nguội (thì lại phải biết xe nào của người nào, phải thay đổi cả hệ thống đăng ký xe và vẫn phải nuôi một bộ phận để thực hiện việc phạt). Phạt tiền chỉ làm người ý thức thấp chờn một thời gian chứ không nâng cao ý thức lên nên họ sẽ tái phạm.

Hơn nữa, phạt tiền thì có cái khó là người phạt phải là người công chính, không ăn hối lộ. Nếu phạt mà ăn hối lộ rồi bỏ qua cho đi thì người dân sẽ nhờn luật và luật sẽ có cũng như không. Muốn tuyển dụng người công chính thì lại phải trả lương cao cho công chức, tức là phải thu thuế được, tức là thu nhập của người dân phải cao mới trả lương công chức cao được. Trong trường hợp người dân nghèo và ý thức thấp thì không có tiền trả lương cao, nên không có ai nhiệt huyết "phạt" cho đúng rồi dân lại nhờn luật, rồi lại nghèo, thành một vòng luẩn quẩn.

Theo tôi, nguyên nhân của ý thức thấp là do giáo dục trong gia đình từ thời thơ ấu. Ý thức và giáo dục gia đình giống như một cái cây, ý thức là phần ngọn, giáo dục trong gia đình là phần gốc:

Hành vi của con cái chính là đạo đức của cha mẹ nên gia đình đạo đức cao thì con cái cũng đạo đức cao và ngược lại, cha mẹ xả rác, vượt đèn đỏ thì con cái cũng vậy. Thậm chí, nhiều cha mẹ cấm con cái mang rác về nhà mà phải vứt ngoài đường, trong nhà sạch là được ngoài đường thì thế nào cũng được. Lâu dần họ vứt rác ngay tại chung cư họ sống luôn, miễn là trong nhà sạch. Những gia đình có ý thức thấp sẽ tạo ra những đứa trẻ ý thức thấp hoặc vô ý thức.

Những người tư lợi sẽ giáo dục con cái thành người có ý thức thấp. Họ không làm điều tốt cho xã hội mà chỉ làm điều tốt cho bản thân bất kể điều đó làm hại xã hội. Điển hình là:

- Xả rác ngoài đường

- Vượt đèn đỏ (ăn cắp thời gian và sự an toàn của người khác)

- Hút thuốc lá nơi công cộng (làm phiền và gây hại sức khỏe người khác)

- Gây ồn ào (làm giảm IQ của người khác, khiến người khác nghèo theo)

Không dạy con vì lòng tư lợi hay không dạy được con cái

Thế nào là người công chính?

Thế giới chia ra hai dạng người chính: Người tư lợi và người công chính. Người tư lợi thì đã nói rồi, vậy còn người công chính là gì và vì sao phải công chính. Hình mẫu người mà con người phải rèn luyện để hướng tới trong thiên chúa giáo cũng là người công chính.

Nói đơn giản thì người công chính không tư lợi, tức là không vì lợi ích của mình mà chà đạp lợi ích người khác. Để thành người công chính thì không dễ, vì bạn sẽ phải “tu thân”, rèn luyện nhân cách một cách lâu dài. Tôi gọi đây là sự hoàn thiện nhân cách. Lưu ý là công chính và tiền bạc không liên quan tới nhau mấy, nhưng nếu đã là người công chính thì bạn sẽ lao động nuôi sống bản thân chứ không nghèo và xin bố thí đúng không?

Bạn không cần giàu mới công chính, nhưng nếu lười lao động mà nghèo thì chắc chắn không phải người công chính, vì sẽ phải ăn cắp hoặc ăn xin.

Trong tiếng Nhật, người công chính là 公正な人 kouseina hito [công chính-na nhân], còn người tư lợi là 自己中心的な人 jikochuushintekina hito [tự kỷ trung tâm đích-na nhân].

Sơ đồ của Mark: Vị trí của người công chính trong sơ đồ hai trục Hoàn thiện nhân cách – Lợi ích vật chất (tiền bạc). Sự công chính chỉ liên quan tới hoàn thiện nhân cách. Người công chính đo thành công theo hai trục, trong đó trục chính là hoàn thiện nhân cách. Người tư lợi chỉ đo theo trục “Tiền bạc” nên nếu thành công sẽ thành trọc phú.

Coi trọng danh dự, giữ lời hứa

Được giáo dục từ nhỏ về danh dự, lòng tự trọng và coi trọng danh dự trên tiền bạc và lợi ích khác. Do đó, người công chính sẽ giữ lời hứa. Những người không giữ lời hứa là người không công chính, hơn nữa, không đáng tin. Coi trọng danh dự trong tiếng Nhật là 名誉を重んじる meiyo wo omonjiru.

Khi bạn kinh doanh, buôn bán thì thương hiệu chính là danh dự của bạn.

Không tư lợi

Không làm hại người khác để bản thân có lợi. Ví dụ không vượt đèn đỏ, vứt rác ra đường, phì phèo thuốc lá nơi công cộng, không gây ồn ào.

Biết xấu hổ