Bài học luân lý: Không làm mật thám nhân dân

Muốn con cái nên người hay muốn bản thân nên người thì đây là một trong các bài học: Không làm mật thám nhân dân.

Minh họa "mật thám nhân dân" (people spy). Ảnh: Pixabay.

Làm "mật thám nhân dân" là làm gì?

Đây là dạng làm mật thám theo yêu cầu của nhà cầm quyền để theo dõi người dân khác trong khi chính bạn cũng là người dân. Tức là dạng "tai mắt" của chính quyền. Đây là điều vi phạm luân lý. Khi được yêu cầu, những người được giáo dục tốt thường từ chối thẳng thừng. Nếu việc từ chối khiến họ gặp rắc rối, họ chỉ giả vờ đồng ý nhưng "bất hợp tác" tức là chỉ báo tin vô thưởng vô phạt. Thậm chí họ nói với hàng xóm "tôi đang theo dõi anh đấy, hôm nay tôi sẽ báo cáo việc anh tưới cây đấy nhé".

Không chỉ trong xã hội mà trong một tổ chức cũng sẽ luôn có những người lạm dụng quyền lực yêu cầu bên dưới theo dõi nhau. Bạn cần từ chối hoặc bất hợp tác. Ví dụ đi học thì hay phân lớp trưởng, tổ trưởng để "mật báo" cho giáo viên. Điều này vi phạm luân lý. Những học sinh, giáo viên sử dụng kiểu "mật thám nhân dân" sẽ không bao giờ khá.

Vì sao không làm "mật thám nhân dân"?

Vì đó không phải công việc của bạn.
Vì việc đó vô ích và vô bổ.
Vì việc đó trái luân lý.

Những người dân họ chỉ muốn bình yên và mưu cầu hạnh phúc, cũng như bạn. Chẳng có lý do gì theo dõi họ theo yêu cầu của một kẻ nào đó. Nếu họ muốn thì họ hãy tự theo dõi. Cảnh sát nếu muốn có thể theo dõi ai đó, nhưng đó là việc tư thù hoặc đơn giản là vô ích, vô bổ, vì đó không phải là lao động. Đó không phải công việc họ nên làm, cả về mặt lợi ích kinh tế lẫn đạo lý, vì công việc của cảnh sát phải là theo dõi và trấn áp tội phạm, không phải người dân.

Khi bạn theo dõi và mật báo ai đó, bạn làm họ gặp nguy hiểm, kém hạnh phúc hơn. Vì làm điều sai trái này mà bạn cũng sẽ không hạnh phúc khi làm mật thám nhân dân.

Những nơi sử dụng mật thám nhân dân thì phần lớn đều nghèo đói, bất công, con người chà đạp lên nhau, ý thức thấp. Vì con người làm chuyện vô bổ nhiều quá. Cả xã hội chỉ chăm chăm theo dõi và mật báo, cảnh sát chỉ chú tâm theo dõi người dân mà không trấn áp tội phạm. Cứ tưởng là có nhiều mật thám thì xã hội yên lành, thật ra chẳng phải xã hội tràn ngập bọn côn đồ và xã hội đen hay sao?

Vì sao nhiều người làm mật thám?

Vì họ tư lợi: Nếu làm hài lòng nhà cầm quyền sẽ được ơn mưa móc, được bằng khen. Họ không cần nhận tiền, mà chỉ cần nịnh bợ được thôi.
Vì họ kém may mắn: Khi sinh ra mà gien di truyền kém (IQ thấp), sống trong xã hội nghèo đói bất công thì sinh ra thù hận xã hội nên họ làm mật thám với sự phấn khích nhất định.
Họ tìm được niềm vui - kể cả không nhận được tiền - trong việc làm mật thám nhân dân. Đây gọi là dạng "mật thám miễn phí". Họ thích theo dõi và ĐÂM LÉN người khác, vui vì điều đó.

Đây là vấn đề TIỀM THỨC. Khi một kẻ đã kém may mắn hay đau khổ thì sẽ cố gắng làm người khác cũng kém may mắn và đau khổ, giống kiểu những kẻ thích xả rác ra đường.

Đặc biệt, trong xã hội nho giáo thì người kém may mắn nhiều vì ngay từ nhỏ đã học thói sùng bái quyền lực, sùng bái cha mẹ. Mục tiêu của người nho giáo là thành con ngoan trò giỏi, sống vì thành tích, bằng khen, phiếu thưởng mà thôi. Đối với họ thì bằng khen còn quan trọng hơn tiền bạc nữa. Nên xã hội nho giáo cũng thường có nhiều mật thám nhân dân và họ rất thích "mật báo".

Tôi lấy ví dụ, khi bạn nuôi chó thì dù sống ở đâu luôn có những kẻ hằn học trình báo, mật báo suốt ngày. Dù chó của bạn hoàn toàn không làm gì! Vấn đề chỉ là những người đó không hạnh phúc, nên họ thích người khác cũng phải như họ, tức là sống bầy đàn toàn người với người rồi sướng cùng hưởng, khổ cùng chịu (tới tuổi thì sẽ đi cùng giải hạn và học cách "buông bỏ").

Tất nhiên là chả làm gì được nhau. Họ thích vậy thôi chứ cũng chẳng dám có ý kiến ý cò trực tiếp gì. Đâm lén thì có vẻ an toàn hơn là đối đầu trực tiếp, và việc đâm lén dành cho những kẻ không có dũng khí.

Kết cục của kẻ làm mật thám nhân dân

Sống đời vô ích, vô bổ và đơn giản là đau khổ. Vì cả đời không chú tâm vào việc hữu ích, việc cần phải làm mà chỉ chú ý quá mức vào ... cuộc đời những người khác. Chẳng phải đó là việc mà bóng ma sẽ làm hay sao. Làm mật thám nhân dân thường hàm chứa ý nghĩa là kém may mắn, kém đạo đức, kém cỏi về năng lực. Hơn nữa còn là thái độ hằn học với cuộc đời và với người khác, mức độ khoan dung yếu kém do thiếu nhận thức.

Mật thám nhân dân là kẻ nhận thức kém. Do đó sẽ thất bại trong cuộc đời. Đây là số phận của họ.

Dạy con làm người quang minh chính đại

Khi muốn dạy con nên người thì phải dạy con làm người quang minh chính đại. Trong đó có việc tuyệt đối không làm mật thám nhân dân. Bạn không "follow" (theo dõi) bất kỳ ai với ý nghĩ hằn học. Dù là trong cuộc đời, hay trên Facebook. Bạn chỉ "follow" những trang hay để học tập mà thôi.

Ngay cả bản thân, nếu muốn sống hạnh phúc lâu dài (để không phải đau khổ tới mức phải học cách "buông bỏ" khi trung tuổi) thì vẫn phải sống quang minh chính đại ngay từ thời trẻ. Và chấp nhận mọi thứ như nó vốn có, đó là biến cố thời gian.
Mark